Chú thích Kế_Hoàng_hậu

  1. Đây là do các dị biệt phiên âm của họ Na Lạp thị.
  2. Điều này tương tự cách gọi các dòng họ lớn ở Trung nguyên, như Thái Nguyên Vương thị chẳng hạn.
  3. Thế tập: truyền lại chức vụ từ đời này sang đời khác
  4. Bát Kỳ tuyển tú còn dùng để tuyển chọn cả thê thiếp cho các Hoàng tử, chứ không hẳn chỉ dùng để tuyển phi tần.
  5. Thực tế "vai trò" của Hoàng hậu đời Thanh chỉ là lễ nghi và là tấm gương của hậu phi, sự việc thực tế đều do cơ quan Nội vụ phủ tiếp quản.
  6. Nguyên văn là [Giai nhi giai phụ; 佳儿佳妇], một thành ngữ tiếng Hán, ý chỉ làm đẹp lòng con cái, con dâu trong nhà.
  7. Nguyên văn [cự hành sách lập; 遽行册立], trong đó "cự" là nhanh chóng, vội vàng.
  8. Cụm này nói đến tình cảm của Càn Long Đế đối với Hiếu Hiền hoàng hậu chưa nguôi ngoai, dù muốn lập Na Lạp thị kế vị Trung cung nhưng mà không nỡ. Nhưng rồi 27 tháng để tưởng niệm Hiếu Hiền hoàng hậu là quá nhanh.
  9. Nguyên văn [Cửu nhi di đốc; 久而弥笃], đây là xuất phát từ Kinh nghĩa thuật văn (经义述闻), hàm ý "Trải qua lâu dài thời gian mà càng thêm thâm hậu, càng thêm trung thực"
  10. Nguyên văn [Tuế thời lệnh tiết; 岁时令节], cụm từ này mô tả một loại tập thể tính tập tục hoạt động. Có lẽ ở đây ý chỉ thời tiết hoặc đại khái là sự vật thời gian trôi qua.
  11. Nguyên văn [Dĩ cập định tỉnh ôn sảnh; 以及定省温凊]. Cụm "Định tỉnh ôn sảnh" nghĩa rằng tỏ vẻ phụng dưỡng cha mẹ cẩn thận tỉ mỉ. Xuất phát từ Lễ ký, phần "Khúc lễ thượng": [Phàm vi nhân tử chi lễ, đông ôn nhi hạ sảnh, hôn định nhi thần tỉnh; 凡为人子之礼,冬温而夏凊,昏定而晨省。]
  12. Có nghĩa là Hoàng đế sẽ đích thân làm chủ tế mọi chuyện này. Nhưng sau khi thảo luận lại, Càn Long Đế thấy khi lập Hiếu Hiền hoàng hậu thì bản thân ông cũng chưa từng đích thân làm, nên cuối cùng chỉ sai quan tế cáo thay mình
  13. Nguyên văn [中和韶乐], là loại nhạc lễ dùng cho hiến tế, lễ hội cùng hoàng gia hai đời nhà Minh và nhà Thanh.
  14. Tiên (笺): loại tấu sớ tương tự Biểu (表). Đời nhà Thanh, lễ Khánh hạ (tức Lễ ăn mừng) là phải liệt vào dịp Tam đại lễ (Nguyên đán, Đông chí, Vạn thọ), Hoàng đế đăng cơ, tấn lập Hoàng hậu cùng gia tôn huy hiệu cho Thái hậu. Ở lễ Khánh hạ, quan viên đồng loạt cung tiến Hoàng đế cùng Hoàng thái hậu tờ chúc mừng mang tên [Biểu; 表], còn với Hoàng hậu gọi là [Tiên; 笺].
    Na Lạp thị sách lập Hoàng quý phi Nhiếp lục cung sự, các lễ nghi đều như Hoàng hậu, nên khác với bình thường.
  15. Thực lục các triều, đều do triều sau soạn cho triều trước.
  16. Nguyên văn: 乾隆三十一年七月十五日,正在木兰狩猎的皇帝发了一道上谕
  17. Từ Hoăng (薨) mà Càn Long Đế dùng vốn chỉ dành cho phi tần và hoàng tử, công chúa; dùng để chỉ sự qua đời. Hoàng hậu cũng như Hoàng đế, khi qua đời đều dùng Băng (崩). Có thể thấy Thanh sử cảo vẫn dùng đúng